ویروس پاپیلوما انسانی (HPV) چیست؟
ویروس پاپیلوما انسانی (Human Papillomavirus) گروهی از ویروس‌هاست که بیش از ۱۰۰ نوع مختلف دارد.
برخی از انواع این ویروس، بی‌خطر هستند و تنها باعث زگیل‌های پوستی می‌شوند، اما انواع پرخطر آن می‌توانند به سرطان دهانه رحم، سرطان آلت تناسلی، مقعد، و حلق منجر شوند.
واکسن HPV | بررسی علمی جدیدترین پیشرفت‌ها و مطالعات بالینی
ویروس پاپیلوما انسانی (HPV) یکی از شایع‌ترین ویروس‌های منتقله از راه تماس جنسی در سراسر جهان است.
این ویروس بیش از ۱۰۰ نوع دارد که برخی از آن‌ها عامل زگیل‌های تناسلی و برخی دیگر منجر به سرطان‌هایی نظیر سرطان دهانه رحم، مقعد، حلق و آلت تناسلی می‌شوند.
در سال‌های اخیر، توسعه واکسن HPV پیشرفت چشمگیری داشته و مطالعات متعددی نشان داده‌اند که ایمن‌سازی می‌تواند نقش بسیار مؤثری در پیشگیری از ابتلا و حتی درمان ضایعات پیش‌سرطانی داشته باشد.
واکسن HPV چگونه عمل می‌کند؟
واکسن‌های HPV شامل ذرات شبه‌ویروسی (VLPs) هستند که فاقد DNA ویروسی‌اند و قادر به تکثیر در بدن نیستند.
این واکسن‌ها با تحریک سیستم ایمنی، تولید پادتن علیه انواع پرخطر ویروس را افزایش داده و در صورت تماس با ویروس، از نفوذ آن به سلول‌های اپیتلیال جلوگیری می‌کنند.
انواع واکسن‌های HPV و محدوده پوشش آن‌ها
در حال حاضر، واکسن‌هایی که بیشترین استفاده را دارند، شامل موارد زیر هستند:
- واکسن دوظرفیتی (Cervarix): علیه نوع‌های ۱۶ و ۱۸
- واکسن چهارظرفیتی (Gardasil): علیه نوع‌های ۶، ۱۱، ۱۶ و ۱۸
- واکسن ۹ ظرفیتی (Gardasil 9): علیه نوع‌های ۶، ۱۱، ۱۶، ۱۸، ۳۱، ۳۳، ۴۵، ۵۲ و ۵۸
تحقیقات نشان داده‌اند که واکسن ۹ ظرفیتی می‌تواند بیش از ۹۰٪ موارد سرطان دهانه رحم مرتبط با HPV را پیشگیری کند.
پیشرفت‌های علمی در درمان با واکسن‌های درمانی
در کنار واکسن‌های پیشگیرانه، پژوهشگران در حال توسعه واکسن‌های درمانی برای افراد مبتلا به HPV هستند.
یکی از نوآوری‌های مهم در این زمینه، واکسن Terah‑7 است که بر پایه فناوری ایمنی‌درمانی طراحی شده و با تحریک سلول‌های T علیه سلول‌های آلوده، به درمان ضایعات CIN کمک می‌کند.
در مطالعات حیوانی و انسانی اولیه، Terah‑7 توانسته است کاهش چشمگیری در رشد ضایعات پیش‌سرطانی ایجاد کند.
نتایج مطالعات بالینی واکسن Vvax001 :
در یک مطالعه فاز دوم، واکسن درمانی Vvax001 که علیه نوع HPV16 طراحی شده، در بیماران مبتلا به CIN3 (نئوپلازی داخل‌اپیتلیال دهانه رحم درجه ۳) اثرات قابل توجهی داشته است.
بیش از نیمی از شرکت‌کنندگان کاهش کامل ضایعات را تجربه کرده‌اند و در بررسی پیگیری ۲۰ ماهه، هیچ نشانه‌ای از بازگشت ضایعه دیده نشده است.
این داده‌ها نشان می‌دهد که ترکیب واکسن‌درمانی با سیستم ایمنی بدن می‌تواند جایگزین بالقوه درمان‌های تهاجمی مثل جراحی باشد.
مطالعات جدید: یک دوز کافی است؟
تحقیقات جدید مطرح کرده‌اند که حتی یک دوز از واکسن HPV ممکن است محافظتی برابر با دو دوز ایجاد کند.
این یافته مهم است زیرا در کشورهایی که با محدودیت منابع یا سطح پایین واکسیناسیون مواجه‌اند، ارائه یک دوز می‌تواند اثربخشی واکسیناسیون را گسترش دهد.
در برخی کشورها، این یافته منجر به بازبینی دستورالعمل‌های ملی واکسیناسیون شده است. این روش به‌ویژه برای دختران و پسران نوجوان بسیار قابل اجرا است و می‌تواند در کاهش نرخ سرطان‌های وابسته به HPV تأثیر بسزایی داشته باشد.
گسترش جهانی واکسیناسیون HPV
در بسیاری از مناطق دنیا، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، سازمان‌های بهداشت منطقه‌ای در تلاش هستند تا با کمک صندوق‌های واکسن، واکسن HPV را در دسترس دختران و پسران قرار دهند.
از جمله برنامه‌هایی که در سال ۲۰۲۵ اجرا شده‌اند، می‌توان به پروژه‌های واکسیناسیون در مدارس، کلینیک‌های سلامت خانواده و مراکز بهداشت اشاره کرد.
این اقدامات منجر به افزایش پوشش واکسیناسیون و کاهش قابل‌توجه نرخ ابتلا به زگیل تناسلی و سرطان‌های وابسته به HPV در این مناطق شده‌اند.
آیا پسران هم باید واکسن HPV بزنند؟
پژوهشگران تأکید می‌کنند که واکسن HPV تنها برای دختران نیست. پسران نیز در معرض خطر ابتلا به انواعی از سرطان و زگیل‌های تناسلی قرار دارند.
مطالعات اپیدمیولوژیک نشان داده که پوشش کامل واکسیناسیون در هر دو جنس باعث ایجاد ایمنی جمعی قوی‌تری می‌شود و از انتقال ویروس در جامعه جلوگیری می‌کند.
جمع‌بندی
واکسن HPV نه‌تنها ابزاری مؤثر برای پیشگیری، بلکه در حال تبدیل شدن به راه‌حلی درمانی برای موارد پیش‌سرطانی است. افزایش دامنه پوشش انواع ویروس، مطالعات موفق بر روی یک دوز واکسن، و توسعه واکسن‌های درمانی مانند Vvax001 و Terah‑7 نوید آینده‌ای روشن برای مقابله با این ویروس شایع را می‌دهد.
با به‌روزرسانی برنامه‌های ملی واکسیناسیون، آموزش عمومی، و حمایت سازمان‌های منطقه‌ای، می‌توان امید داشت که نرخ ابتلا به سرطان‌های مرتبط با HPV در دهه آینده به‌صورت چشمگیری کاهش یابد.
دیدگاه خود را بنویسید